Methanol là một hợp chất hữu cơ nhóm rượu có công thức hoá học CH3OH, được sử dụng nhiều trong pha chế sơn, mực in… Tuy cũng là rượu nhưng methanol không phải là thực phẩm như rượu ethanol C2H5OH trong các đồ uống có cồn.
Rượu bán trôi nổi trên thị trường có thể có chứa methanol gây ngộ độc cho người tiêu dùng. Methanol được sinh ra trong quá trình lên men, chưng chất rượu, sản xuất rượu thủ công thường không loại bỏ được lượng tạp chất độc hại này. Hay như rượu được pha chế từ cồn thực phẩm hay cồn dược phẩm kém chất lượng; hoặc cũng có thể do những người nấu rượu đã cho methanol vào để giảm giá thành sản phẩm,… Việc sử dụng các loại rượu có nồng độ methanol vượt mức quy định (< 0.1%) sẽ dễ dàng gây ngộ độc cho người uống.
Khi uống vào, methanol được hấp thu nhanh, đạt nồng độ đỉnh trong máu sau 30 – 60 phút, tùy thuộc có sự hiện diện của thức ăn hay không. Methanol phân bố trong nước của cơ thể và hầu như không tan trong mỡ. Phần lớn methanol được chuyển hóa từ từ ở gan (khoảng 80%), 3 – 5% bài tiết qua phổi và 12% qua thận. Thời gian bán hủy của methanol là 12h, có thể giảm xuống còn 2,5 giờ khi lọc thận.
Bản thân methanol không độc nhưng các chất chuyển hóa của nó rất độc.
Chuyển hóa của methanol liên quan đến sự tạo thành formaldehyde bởi quá trình oxy hóa dưới tác dụng của alcohol dehydrogenase. Formaldehyde độc gấp 33 lần so với methanol. Thời gian bán hủy của formaldehyde là 1 – 2 phút.
Axit formic được xem là chất gây độc cho thị giác trong ngộ độc methanol. Nó ức chế enzym cytochrome oxydase trong thần kinh thị giác, làm xáo trộn dẫn truyền sợi trục. Axit forrmic gây toan chuyển hóa và giảm bicarbonate trong huyết thanh. Nồng độ axit formic có liên quan đến mức độ toan máu và mức độ gia tăng khoảng trống anion. Tỷ lệ tử vong và các triệu chứng thị giác trong ngộ độc methanol có liên quan đến mức độ toan máu. Bước thứ 2 của quá trình chuyển hóa methanol là từ axit formic chuyển thành CO2 và nước.
Ngộ độc methanol thường có một giai đoạn tiềm ẩn (40 phút – 72 giờ), trong giai đoạn này không có triệu chứng gì. Sau giai đoạn này là sự phát triển của toan máu tăng khoảng trống anion và các triệu chứng về thị giác.
Một dấu hiệu giúp nhận biết ngộ độc methanol là nhìn thấy trắng mờ, như là đang trong cơn bão tuyết. Một số triệu chứng sớm khác là nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn, đau thượng vị, mệt mỏi, thở nhanh, giảm thị giác, hôn mê, co giật… Bệnh nhân có thể bị mù hoặc mất thị lực vĩnh viễn.
Như vậy, người sau khi uống rượu có những biểu hiện bất thường như trên nên được đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất chứ không giải rượu thông thường, tránh hậu quả đáng tiếc.
