Bảo đảm an toàn thực phẩm là một trong những vấn đề mà từ lâu đã được Nhà nước và xã hội đặc biệt quan tâm, coi đây là nhiệm vụ liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bảo vệ giống nòi và còn ảnh hưởng lớn đến tiến trình hội nhập của Việt Nam. Vừa qua, Bộ Công thương đã tổ chức Hội thảo “Sản xuất thực phẩm an toàn trong xây dựng và phát triển thương hiệu bền vững”.
Qua hơn hai mươi năm xây dựng và phát triển, ngành Công nghiệp thực phẩm đã từng bước đáp ứng nhiều sản phẩm thiết yếu cho nền kinh tế quốc dân, phục vụ nhu cầu trong nước, thay thế nhập khẩu và tham gia xuất khẩu với sự đa dạng về mẫu mã, chủng loại. Nhiều sản phẩm đã có sức cạnh tranh cao trên thị trường trong nước và quốc tế.Theo Bộ Công thương, ngành chế biến thực phẩm chiếm một tỷ lệ đáng kể sản lượng đầu ra của ngành công nghiệp nói chung và tổng sản phẩm quốc nội (GDP) nói riêng. Ước tính, lượng tiêu thu thực phẩm hàng năm luôn chiếm khoảng 15% GDP cho thấy đây là một ngành công nghiệp tiềm năng. Đóng góp quan trọng vào tốc độ tăng trưởng này thì ngành bia-rượu-nước giải khát được coi là một trong những ngành sản xuất phát triển có hiệu quả kinh tế cao chiếm 4,69% giá trị sản xuất của toàn ngành công nghiệp.
Hiện nay, bia- rượu- nước giải khát là một trong những ngành sản xuất phát triển, có hiệu quả kinh tế cao, thu hút gần 40 ngàn lao động trực tiếp với thu nhập bình quân cao so với mức trung bình của xã hội là 8 triệu đồng/người/tháng; giá trị sản xuất công nghiệp chiếm 4,69% giá trị sản xuất của toàn ngành công nghiệp. Để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của nhân dân ngày càng tăng, quy mô của ngành Bia- rượu- nước giải khát tăng mạnh: Năm 2012 toàn ngành có 1.242 doanh nghiệp (DN) sản xuất, tăng 475 DN so với năm 2000, trong đó có 151 DN sản xuất bia với tổng năng lực sản xuất 3.913 triệu lít/năm (SABECO, VBL và HABECO chiếm 51,96%), sản lượng năm 2012 là 2.832 triệu lít, tăng 7% so với cùng kỳ năm trước.
Ngành sữa là một trong những ngành phát triển nhanh, giải quyết việc làm ổn định cho khoảng 10.000 lao động với mức thu nhập bình quân trên 8 triệu đồng/người/tháng; tốc độ tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, tỷ suất lợi nhuận vốn đầu tư từ năm 2000 trở lại đây luôn cao hơn 15%; tốc độ tăng lợi nhuận trong giai đoạn từ 2001-2010 đạt 19,94%/năm. Hiện nay, tổng năng lực sản xuất của toàn ngành sữa khá lớn: Sữa đặc có đường 796,2 triệu hộp/năm, sữa bột 101,5 ngàn tấn/năm, sữa thanh trùng và tiệt trùng 778,3 ngàn tấn/năm và sữa chua 150,8 ngàn tấn/năm. Sản phẩm của ngành phong phú, mẫu mã bao bì đa dạng với trên 300 chủng loại sản phẩm, chất lượng, khẩu vị ngày càng được cải thiện, đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Ngành công nghiệp chế biến dầu thực vật của Việt Nam hiện có 37 DN sản xuất dầu thô và dầu tinh luyện. Năng lực sản xuất dầu thô 1.200 ngàn tấn nguyên liệu hạt có dầu/năm, năng lực sản xuất dầu tinh luyện 1.129 ngàn tấn dầu tinh luyện/năm. Năng lực tách phân đoạn toàn ngành 610 nghìn tấn nguyên liệu/năm.
Về lĩnh vực sản xuất bánh kẹo, hiện Việt Nam có khoảng 30 DN trong nước và hàng trăm cơ sở sản xuất nhỏ và một số công ty nhập khẩu bánh kẹo nước ngoài, là một trong những ngành có tốc độ tăng trưởng cao và ổn định tại Việt Nam. Sản lượng bánh kẹo năm 2012 đạt trên 100 nghìn tấn, tổng giá trị thị trường năm 2012 khoảng trên 8 nghìn tỷ đồng. Theo dự báo tốc độ tăng trưởng của ngành bánh kẹo trong giai đoạn 2011-2014 khảng 8-10%/năm.
Ngành công nghiệp thực phẩm của Việt Nam trong những năm qua đã có sự phát triển mạnh mẽ, qua đó tạo ra những cơ hội lớn nhưng cũng đi kèm với nó là những thách thức cũng không nhỏ. Mặc dù có tốc độ phát triển rất nhanh nhưng nhiều chuyên gia cho rằng, ngành công nghiệp chế biến thực phẩm Việt Nam vẫn chưa xây dựng được nhiều thương hiệu lớn trên tầm quốc tế.
Theo ông Bùi Trường Thắng, Phó Vụ trưởng Vụ Công Nghiệp nhẹ (Bộ Công thương) cho rằng, do phải phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, chất lượng sản phẩm chưa được kiểm soát và quản lý chặt chẽ. Đơn cử như, ngành sữa phải nhập khẩu tới 75% nguyên liệu từ nước ngoài; còn dầu ăn phải nhập khẩu 90%… Một số doanh nghiệp nhỏ do địa phương quản lý, thiếu vốn làm ăn chộp giật đã đầu tư thiết bị lạc hậu, không đồng bộ, sản phẩm chưa đạt tiêu chuẩn như công bố trên bao bì đã làm ảnh hưởng đến sản phẩm có thương hiệu uy tín. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp còn chưa ý thức được vai trò và ý nghĩa quan trọng của thương hiệu trong hoạt động kinh doanh như nâng cao vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường để thu hút khách hàng. Do đó, hầu hết các doanh nghiệp chế biến Việt Nam vẫn đang ở thế yếu về năng lực cạnh tranh do thương hiệu của doanh nghiệp chưa được biết đến nhiều trên thị trường khu vực và thế giới.
Bên cạnh đó, do đặc thù ngành công nghiệp thực phẩm có số lượng doanh nghiệp tham gia khá đông so với các ngành kinh tế khác, nên để giảm thiểu các hành vi cạnh tranh không lành mạnh diễn ra, các cơ quan chức năng cần có chế tài và hình thức xử lý mạnh hơn để răn đe các doanh nghiệp thiếu tôn trọng khách hàng, cạnh tranh bằng những chiêu thức không lành mạnh, qua đó góp phần ổn định thị trường, tạo niềm tin đối với người tiêu dùng.
Bà Hồ Thị Kim Thoa – Thứ trưởng Bộ Công thương cũng chỉ ra những yếu kém của ngành chế biến thực phẩm trong nước hiện nay như, khả năng liên kết từ khâu sản xuất, thu gom đến phát triển vùng nguyên liệu và chế biến còn lỏng lẻo. Một số công nghệ sản xuất vẫn còn lạc hậu trong khi việc kiểm soát an toàn thực phẩm còn bất cập… đã ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm. Do vậy, để tạo điều kiện cho ngành công nghiệp thực phẩm phát triển bền vững tại thị trường nội địa và từng bước chiếm lĩnh thị trường nước ngoài, theo thứ trưởng, Nhà nước sẽ tiếp tục ban hành những chính sách khuyến khích phát triển phù hợp; trong đó tập trung chủ yếu vào việc hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong quảng bá, đăng ký nhãn hiệu sản phẩm, bảo hộ sở hữu công nghiệp, xúc tiến thương mại, đào tạo, cung cấp thông tin về thị trường, môi trường, luật pháp kinh doanh quốc tế, ứng dụng khoa học đổi mới công nghệ…
Hồng Loan
nhandaovadoisong
